Polityka ochrony dzieci i młodzieży
OCHRONA DZIECI I MŁODZIEŻY W ZGROMADZENIU SIÓSTR NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY
Przeczytaj dokument (klik)
OCHRONA DZIECI I MŁODZIEŻY W ZGROMADZENIU SIÓSTR NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY
POSTANOWIENIA OGÓLNE
Niniejszy dokument ma na względzie dobro osób małoletnich, uczestniczących w pracy wychowawczej i duszpasterskiej, prowadzonej przez Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP, a także osób dorosłych, które tą pracę podejmują. Treści dokumentu przeznaczone są do stosowania we wszystkich prowadzonych przez Zgromadzenie dziełach. Mają obowiązek zapoznać się z nimi wszyscy nauczyciele (zakonni i świeccy), kapłani, trenerzy, animatorzy, wolontariusze, praktykanci, stażyści oraz inni pracownicy, zatrudnieni w danej placówce oświatowo-wychowawczej Zgromadzenia.
Celem niniejszego dokumentu jest pomoc wszystkim osobom zaangażowanym w dzieła, prowadzone przez Zgromadzenie, w procesie autorefleksji nad właściwymi sposobami zachowań w dziedzinie ochrony i bezpieczeństwa powierzonych im dzieci i młodzieży oraz przekazanie dobrych praktyk, jak też procedur i konsekwencji prawnych wszelkich zaniedbań, dotyczących ochrony dzieci i młodzieży przed różnymi formami przemocy, w tym także przed przemocą seksualną.
Dzieci i młodzież mogą zostać skrzywdzone przez osoby im najbliższe, opiekunów lub rówieśników, w szkole lub innej instytucji, której zostały powierzone, a także poza nią. Należy pamiętać, że krzywda dziecka to nie tylko przemoc, której doznało, ale również niedostrzeganie tej krzywdy lub nieinterweniowanie ze strony opiekunów dziecka, czy też niezgłaszanie odpowiednim instytucjom powziętej na ten temat wiedzy.
Podane niżej normy i zasady w pracy z małoletnimi mają służyć jako narzędzie eliminowania ryzyka popełniania przestępstw wobec nich, zwłaszcza przestępstw na tle seksualnym, zaś dla rodziców lub prawnych opiekunów dziecka stanowią wyraz troski Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP o bezpieczeństwo powierzonych mu dzieci i młodzieży.
W dziełach, prowadzonych przez Zgromadzenie, prowadzone będą szkolenia o tematyce prewencyjnej, mające na celu uwrażliwienie na krzywdę dzieci i młodzieży, uchronienie ich przed wykorzystaniem seksualnym oraz zapoznanie z procedurami, obowiązującymi w tej dziedzinie.
1. OGÓLNE ZASADY ANTROPOLOGICZNE, ZWIĄZANE Z OCHRONĄ DZIECI I MŁODZIEŻY
1.1. Prawa i obowiązki wychowanków/podopiecznych
- Każde dziecko i młody człowiek ma prawo do:
- poszanowania własnej godności,
- zaspokojenia potrzeb fizycznych i emocjonalnych,
- swobody wypowiedzi,
- przynależności do rodziny, grupy oraz do kontaktów i relacji społecznych,
- przynależności do rodziny, grupy oraz do kontaktów i relacji społecznych,
- budowania i potwierdzania własnej tożsamości,
- poważnego traktowania zgłaszanych dorosłym problemów,
- poczucia bezpieczeństwa i doświadczania miłości, bezpiecznego uczenia się i doświadczania swojej seksualności,
- ochrony przed wszelkimi formami dyskryminacji oraz jakiegokolwiek naruszania autonomii seksualnej,
- poznania i ochrony swoich praw i potrzeb.
- Każde dziecko i młody człowiek ma obowiązek:
- zapoznania się i przestrzegania zasad regulaminu szkoły, przedszkola, internatu, itp. których jest członkiem,
- poszanowania godności kolegów/koleżanek oraz wszystkich pracowników szkoły/przedszkola/internatu, itp. i niezakłócania powierzonych im zadań,
- zachowania zasad bezpieczeństwa w swoich pracach i zabawach, zarówno w czasie zajęć dydaktycznych, jak i poza nimi oraz stosowania się do poleceń nauczycieli, wychowawców i innych pracowników szkoły/przedszkola/internatu, itp., pod warunkiem że polecenia te nie naruszają jego godności osobistej oraz jego cielesności.
Niniejszy dokument stosuje określenie „małoletni” w znaczeniu dziecka lub młodej osoby przed ukończeniem 18 roku życia lub przed ukończeniem nauki w danej placówce, prowadzonej przez Zgromadzenie lub takiej, w której jego członkinie są zatrudnione.
1.2. Rozwój dziecka a niekorzystne wychowawczo zjawiska
- Do typowych zjawisk niekorzystnych wychowawczo na każdym etapie rozwojowym dziecka należą m.in.:
- przemoc fizyczna – jest nią każda forma niewłaściwego, celowego naruszenia nietykalności cielesnej dziecka, zarówno od strony czynnej (np. bicie, szarpanie, kopanie, potrząsanie, itp.), jak też i biernej (zaniedbanie),
- przemoc psychiczna – niewłaściwe traktowanie emocjonalne dziecka, powodujące zaburzenia w jego rozwoju emocjonalnym; jest to najczęstsza forma nadużyć w relacjach między wychowawcami a dziećmi lub w relacjach dzieci między sobą, a jej skutkiem jest przekonanie dziecka o swojej bezwartościowości lub niższości; może ona przybrać formę stawiania wymagań nieadekwatnych do wieku dziecka, zastraszania lub grożenia dziecku, faworyzowania go lub poniżania i ośmieszania (zwłaszcza w obecności innych) czy też emocjonalnego szantażu albo braku konsekwencji w relacji; przemoc psychiczna otwiera drogę do innych nadużyć wobec dziecka, również seksualnych,
- cyberprzemoc – jest to wszelka przemoc, w której dochodzi do użycia rozmaitych technologii informacyjnych i komunikacyjnych; może mieć formę np. wulgarnych i obraźliwych komentarzy (hejting, trolling), przesyłania zdjęć dziecka, których ono się wstydzi, zastraszania i śledzenia (cyberstalking), ujawniania tajemnic dziecka (outing), organizowania grupy osób nieprzychylnych dziecku czy też kradzieży tożsamości (impersonation); szczególną formą cyberprzemocy jest prezentowanie dziecku treści pornograficznych lub brak stanowczej reakcji na dostęp dziecka do takich treści w internecie,
- zaniedbanie – jest pozbawieniem dziecka określonego dobra (np. żywności, odzieży, środków higienicznych, opieki medycznej, poczucia bezpieczeństwa, itp.), powodującym znaczną szkodę w jego rozwoju; zaniedbaniem jest również powierzenie dziecka ludziom, którzy nie zapewniają mu odpowiedniej opieki, a także nieinterweniowanie w przypadku stwierdzenia krzywdy dziecka,
- wykorzystanie seksualne dziecka – to każde zachowanie osoby dojrzalszej w rozwoju seksualnym wobec dziecka w wieku bezwzględnej ochrony (prawo karne – do 15 roku życia, prawo kanoniczne – do 18 roku życia), która czy to przez świadome działanie, czy przez zaniedbanie swoich obowiązków, wynikających z odpowiedzialności za dziecko, dopuszcza do zaangażowania dziecka w jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dojrzalszej seksualnie z naruszeniem autonomii seksualnej dziecka; ta forma przemocy obejmuje również działania pośrednie, takie jak: prostytuowanie, sutenerstwo (czerpanie korzyści majątkowych z uprawiania prostytucji przez inną osobę), kuplerstwo (ułatwianie innej osobie uprawiania prostytucji), czyli udostępnianie dziecka do celów seksualnych osobom trzecim; trauma wykorzystania seksualnego trwale okalecza psychikę dziecka.
- We wszystkich dziełach, prowadzonych przez Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP obowiązują następujące zasady:
- nie ma tolerancji dla nadużyć wobec małoletnich,
- prawa małoletnich są chronione,
- małoletni mają zagwarantowane bezpieczeństwo i ochronę,
- każda osoba dorosła, pracująca na jakimkolwiek stanowisku w prowadzonych przez Zgromadzenie szkołach, przedszkolach czy internatach, odpowiada za bezpieczeństwo małoletnich,
- opiekunowie posiadają skuteczne narzędzia, służące ochronie małoletnich, w postaci odpowiedniego wykształcenia, umiejętności stosowania systemu prewencyjnego oraz znajomości procedur postępowania w sytuacji zaistnienia przemocy seksualnej wobec podopiecznych.
2. ZASADY PREWENCJI W DZIAŁANIACH EDUKACYJNO-WYCHOWAWCZYCH WOBEC DZIECI I MŁODZIEŻY WE WSZYSTKICH DZIEŁACH, PROWADZONYCH PRZEZ ZGROMADZENIE SIÓSTR NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NMP
2.1. Szczegółowe zasady odnośnie pracy edukacyjno-wychowawczej Zgromadzenia
Integralność duchowa i cielesna małoletniego jest nienaruszalna. Niedopuszczalne jest stosowanie kar cielesnych w żadnych okolicznościach.
- Każdego nauczyciela, wychowawcę, pracownika szkoły/przedszkola/internatu, itp. oraz wszystkie osoby dorosłe, mające kontakt z dziećmi i młodzieżą w prowadzonych przez Zgromadzenie dziełach, obowiązują następujące zasady postępowania:
- wszyscy uczniowie/wychowankowie traktowani są z jednakową troską; niedopuszczalne jest faworyzowanie któregokolwiek z nich, wyrażane w sposób werbalny lub pozawerbalny,
- opiekunowie nie tolerują żadnej formy znęcania się wobec małoletnich, czy to ze strony dorosłych, czy samych wychowanków,
- konieczność przebywania sam na sam z małoletnim musi być zgłoszona i ustalona wcześniej z dyrektorem szkoły, z dodaniem informacji na temat przewidywanego miejsca i czasu trwania takiego spotkania,
- bez zgody rodzica, opiekun nie ma prawa podróżować sam z małoletnim, chyba że wymaga tego sytuacja zagrażająca życiu lub zdrowiu dziecka i musi być ono niezwłocznie dowiezione do szpitala,
- opiekun nie ma prawa pozostawać pod wpływem alkoholu lub środków odurzających w trakcie prowadzenia zajęć lub sprawowania opieki nad małoletnimi; nie wolno mu także częstować małoletnich alkoholem, papierosami lub środkami odurzającymi (w tym narkotykami) ani tolerować ich używania przez podopiecznych,
- opiekunom nie wolno opowiadać w obecności podopiecznych żartów o podtekście seksualnym; mogą oni natomiast podejmować tematy związane z płciowością, ale kierować się muszą w tym wyjątkową ostrożnością, delikatnością i roztropnością,
- w pracy z podopiecznymi opiekunowie są zobowiązani do używania środków, języka i metod adekwatnych do wieku wychowanków, również w kontakcie za pomocą różnego rodzaju komunikatorów medialnych; absolutnie zabronione jest wykorzystywanie materiałów o charakterze pornograficznym lub zawierających treści obsceniczne,
- opiekunów obowiązuje zachowanie zdrowego dystansu wobec podopiecznych poprzez unikanie spoufalania się i skracania dystansu, przy jednoczesnej życzliwości i serdeczności wobec każdego podopiecznego,
- w przypadku przedszkolnych lub szkolnych wyjazdów opiekun nie powinien nocować w pomieszczeniu, w którym nocują małoletni; w sytuacji szczególnej, gdy zaistnieje konieczność, aby opiekun pozostał na noc w sypialni z małoletnimi, ma obowiązek poinformować o tym fakcie dyrektora lub kierownika wycieczki, a jeśli to możliwe, także rodziców / prawnych opiekunów dziecka.
2.2. Zasady prewencji w przedszkolach, szkołach, internatach i innych dziełach, prowadzonych przez Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP
- zasady ogólne:
- dokumenty dotyczące ochrony dzieci i młodzieży, opracowane przez każdą szkołę czy przedszkole, dostępne są na stronie internetowej danej placówki, w zakładce „Ochrona dzieci i młodzieży”; na tej samej stronie dostępne są także informacje o osobie odpowiedzialnej za prewencję w danej szkole lub przedszkolu, jak też osobie odpowiedzialnej za prewencję w organie prowadzącym szkołę,
- przy wdrażaniu programów prewencyjnych szkoły i przedszkola współpracują z rodzicami, wychowawcami i w razie potrzeby również z kompetentnymi organami państwowymi i samorządowymi lub organizacjami pozarządowymi,
- w każdej szkole i przedszkolu dyrektor wyznacza osobę odpowiedzialną za prewencję
- każda szkoła i przedszkole posiada swój własny kodeks zachowań, uściślający zasady zachowania pracowników wobec dzieci i młodzieży, zarówno w szkole/przedszkolu, jak i poza nią/nim,
- w kodeksie zachowań, opracowanym przez każdą szkołę i przedszkole znajdują się także procedury postępowania w przypadku naruszenia zasad danego kodeksu.
- zasady prewencji wobec dzieci i młodzieży:
- wychowanki i wychowankowie szkół i przedszkoli prowadzonych przez Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP, na początku rozpoczęcia nauki w placówkach Zgromadzenia, są (według możliwości rozwojowych) informowani o istnieniu kodeksu zachowań, który chroni ich godność i o możliwości bezpiecznego zgłoszenia ewentualnych naruszeń tego kodeksu,
- każda szkoła i przedszkole realizuje w ramach godzin wdż-u, godzin wychowawczych lub innych przeznaczonych na to zajęć, stosowne do wieku podopiecznych pogadanki, uwrażliwiające ich na przekraczanie granic ich intymności oraz uświadamiające ich prawo do obrony i odmawiania niewłaściwych form bliskości,
- jeśli Zgromadzenie zapewnia małoletnim dostęp do Internetu, jest zobowiązane podjąć wszelkie działania zabezpieczające przed dostępem do treści, stanowiących zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju (treści erotyczne, pornograficzne, przemocowe, itp.); wszystkie komputery z dostępem do Internetu na terenie danej placówki muszą mieć zainstalowane aktualne oprogramowanie filtrujące treści internetowe oraz monitorujące korzystanie z Internetu, a także oprogramowanie antywirusowe i antyspamowe (nie dotyczy to sytuacji, w których wychowankowie korzystają z Internetu poprzez własne urządzenia); każdy podopieczny musi otrzymać indywidualny login i hasło, które jest zobowiązany zachować w tajemnicy; osoba odpowiedzialna za dostęp do Internetu powinna sprawdzać okresowo, czy na komputerach nie znajdują się niebezpieczne treści, a w przypadku ich znalezienia ustalić kto korzystał z komputera w czasie ich wprowadzania.
- zasady prewencji obowiązujące pracowników szkół, przedszkoli i internatów:
- każda zatrudniana osoba musi przedstawić pisemne zaświadczenie o niekaralności oraz zapoznać się z niniejszym dokumentem i podpisać zobowiązanie do jego przestrzegania, jak też do przestrzegania kodeksu zachowań, obowiązującego w szkole/przedszkolu/internacie, itp.,
- dyrektor placówki ma obowiązek sprawdzenia czy zatrudniana osoba figuruje w rejestrze sprawców przestępstw na tle seksualnym z dostępem ograniczonym,
- zobowiązanie do przestrzegania kodeksu zachowań, obowiązującego w danej placówce, dotyczy wszystkich osób, zatrudnionych przez tą placówkę, na jakimkolwiek stanowisku, w jakimkolwiek wymiarze godzin (także wolontariuszy, stażystów, rekolekcjonistów, itp.),
- dyrektor danej placówki, na początku każdego nowego roku szkolnego/przedszkolnego zorganizuje nowoprzyjętym pracownikom szkolenie z zakresu profilaktyki przemocy seksualnej wobec dzieci i młodzieży,
- dyrektor danej placówki dołoży starań, aby zorganizować co pewien czas jakąś formę superwizji dla swoich pracowników (może ona mieć formę superwizji koleżeńskiej) oraz będzie monitorował ewentualne szkolenia z zakresu prewencji przemocy seksualnej dla pracowników, wychowanków czy rodziców.
- kodeks zachowań nauczyciela / pracownika szkoły/przedszkola/internatu, itp.
- wszyscy nauczyciele oraz pracownicy danej szkoły/przedszkola/internatu, itp., prowadzonych przez Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP zobowiązani są do zapoznania się i respektowania zapisów niniejszego dokumentu ochrony dzieci i młodzieży, jak również do zapoznania się i respektowania kodeksu zachowań, będącego osobnym dokumentem, dostosowanym do potrzeb konkretnej placówki, jednak pozostającego w ścisłym związku z dokumentem o ochronie dzieci i młodzieży,
- nieprzestrzeganie niniejszych norm przez nauczycieli oraz innych pracowników szkoły/przedszkola/internatu, itp. w pracy z małoletnimi będzie traktowane jako naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, z wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami, łącznie z utratą pracy,
- do podjęcia pracy nauczyciela / pracownika szkoły/przedszkola/internatu, itp. wymagane jest pisemne oświadczenie o zapoznaniu się z niniejszym dokumentem oraz z kodeksem zachowań nauczyciela / pracownika, obowiązującym w danej szkole/przedszkolu/internacie, itp.
POSTĘPOWANIE W SYTUACJI ZAISTNIENIA NA TERENIE PLACÓWKI ZGROMADZENIA PRZYPADKU PRZEMOCY SEKSUALNEJ
3.1. Aspekt prawny
Artykuł 240 Kodeksu Karnego (paragraf 1) wyraźnie zaznacza:
„Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, art. 120-124, art. 127, art. 128, art. 130, art. 134, art. 140, art. 148, art. 156, art. 163, art. 166, art. 189, art. 197 § 3 lub 4, art. 198, art. 200, art. 252 lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym, nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”
Wśród wymienionych wyżej artykułów, artykuł 200 brzmi:
„Art. 200. § 1. Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.”
Z powyższych zapisów jasno wynika prawna odpowiedzialność każdego, kto dowiaduje się o krzywdzie seksualnej dziecka. Jest to sytuacja, której absolutnie nie wolno przemilczeć, ale należy „niezwłocznie” poinformować o niej organy ścigania. (Prawo Kanoniczne określa mianem „małoletniego” osobę przed ukończeniem 18 roku życia). Nauczyciel/wychowawca lub inny pracownik szkoły/przedszkola/internatu, itp., nigdy nie może obiecać dziecku „całkowitej dyskrecji”, gdy ono chce się z czegoś zwierzyć. Interwencja w przypadku zaistnienia krzywdy dziecka kieruje się jednak pewnymi zasadami.
3.2. Zasady interwencji
Informacja o wykorzystaniu seksualnym ucznia/wychowanka lub o prawdopodobieństwie takiego zdarzenia może dotyczyć zarówno sytuacji przeszłych, jak i bieżących. W obu przypadkach należy działać bez zbędnej zwłoki. Zgłoszenie lub nabranie przekonania o krzywdzie dziecka może pochodzić albo od niego samego, albo od innej osoby, która się o tym dowiedziała z różnych źródeł, albo może być wynikiem obserwacji dziecka. Za wdrożenie i respektowanie odpowiednich procedur jest odpowiedzialny dyrektor placówki, a w przypadku, gdy do krzywdy dziecka doszło ze strony członkini Zgromadzenia, niezatrudnionej w danej szkole/przedszkolu/internacie, itp., przełożona danego domu zakonnego. Osoba, która jako pierwsza dowiaduje się o zaistnieniu potencjalnego przypadku wykorzystania seksualnego ucznia/wychowanka, powinna go z uwagą wysłuchać. Nie jest upoważniona do wydawania żadnych decyzji i osądów. Nie należy do niej również rozstrzyganie, czy podejrzenia lub oskarżenia są zasadne, czy też nie. Jej zadaniem jest zgłoszenie informacji zgodnie z przewidzianymi procedurami.
Przebieg interwencji:
- jeśli ze zgłoszenia wynika, że krzywda może się powtórzyć w najbliższym czasie, należy natychmiast zawiadomić rodziców dziecka (w przypadku, gdy krzywdę zadaje jeden z nich, należy skontaktować się z rodzicem niekrzywdzącym) oraz wezwać policję; jeśli bez krzywdy dziecka może nastąpić drobna zwłoka, osoba przyjmująca zgłoszenie wraz z dyrektorem i innymi osobami zaufania przygotowuje spotkanie z rodzicami (lub z rodzicem niekrzywdzącym, jeśli sprawcą jest jedno z nich), po czym dyrektor dokonuje zgłoszenia do odpowiednich organów państwowych i zawiadamia delegata organu prowadzącego ds. ochrony dzieci i młodzieży, który koordynuje dalszy przebieg sprawy i udziela odpowiedniego wsparcia,
- w rozmowie z rodzicami (lub rodzicem niekrzywdzącym) należy wykazać się dużą wrażliwością, prezentując poznane fakty; należy podać informacje odnośnie dalszych działań placówki oraz tego, w jaki sposób ta placówka lub inne instytucje mogą udzielić wsparcia zarówno dziecku, jak i jego bliskim; nie wolno ulec prośbie niezgłaszania sprawy organom państwowym; zasady prowadzenia rozmowy z osobą zgłaszającą krzywdę podano w Aneksie,
- gdy istnieje uzasadnione podejrzenie wykorzystania seksualnego osoby małoletniej poniżej 15 roku życia, dyrektor szkoły lub w razie jego nieobecności inna osoba zaufana ma obowiązek niezwłocznie powiadomić odpowiednie organy państwowe; zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa należy złożyć w prokuraturze rejonowej w tej dzielnicy lub miejscowości, w której popełniono przestępstwo lub w komendzie policji w formie pisemnej albo w formie ustnej, spisanej do protokołu przez funkcjonariusza policji; osoba, która powzięła informację o przestępstwie wobec dziecka ma obowiązek upewnić się, że sprawa została zgłoszona odpowiednim organom,
- jeśli krzywda nosi znamiona przestępstwa w rozumieniu prawa kanonicznego, dyrektor placówki lub w razie jego nieobecności osoba zaufania powiadamia delegata organu prowadzącego ds. ochrony dzieci i młodzieży,
- powiadomienie organów ścigania wiąże się z przekazaniem im kopii notatki służbowej, sporządzonej na podstawie rozmowy z osobą zgłaszającą,
- jeśli osobą podejrzaną o przemoc wobec ucznia/wychowanka jest osoba zatrudniona w szkole/przedszkolu/internacie, itp., dyrektor placówki zawiesza ją w pełnieniu obowiązków do czasu wyjaśnienia sprawy,
- – jeżeli podejrzenie dotyczy dyrektora danej placówki, powyższe działania podejmuje organ prowadzący,
- jeśli dyrektor, na podstawie informacji od nauczyciela/wychowawcy lub innej osoby dorosłej, zatrudnionej przez dane przedszkole/szkołę/internat, itp., czy też własnych spostrzeżeń, nabiera podejrzenia odnośnie krzywdy (szczególnie krzywdy seksualnej) wobec dziecka, ale nie ma wyraźnej pewności na ten temat (np. dziecko samo nie zgłasza sprawy), pisze wniosek do Sądu Rodzinnego o wgląd w sytuację rodzinną i wraz z nauczycielem/wychowawcą lub innym pracownikiem szkoły/przedszkola/internatu, itp. obserwuje dalej zachowania dziecka,
- jeśli po przeprowadzeniu w danej placówce postępowania wyjaśniającego, oskarżenia o przemoc wobec ucznia/wychowanka okażą się bezpodstawne, a wobec oskarżonego nie toczy się postępowanie karne w tej sprawie, zostaje on (ona) niezwłocznie przywrócony/-a do pełnienia dotychczasowych obowiązków; w takim przypadku należy podjąć wszelkie kroki, aby bezpodstawne zarzuty nie odbiły się negatywnie na sytuacji osoby posądzonej,
- dyrektor placówki, przełożona danej wspólnoty zakonnej lub delegat ma obowiązek sporządzić notatkę z postępowania wyjaśniającego oraz zabezpieczyć dowody zdarzenia, w tym np.: listy, pisma, korespondencję elektroniczną lub notatki z rozmów telefonicznych mających związek ze sprawą,
- dokumentacja prowadzona w sprawie podejrzenia o przemoc wobec ucznia podlega zabezpieczeniu i jest przechowywana przez dyrektora lub delegata,
- w przypadku wykorzystania seksualnego rówieśniczego dana placówka podejmuje interwencję wobec osoby pokrzywdzonej, otaczając ją potrzebnym wsparciem, a także wobec sprawcy krzywdy, jeśli jest on uczniem/wychowankiem danej placówki; należy, we współpracy z rodzicami osoby pokrzywdzonej, jak też i sprawcy, zastosować właściwe środki wychowawcze zgodnie ze statutem danej placówki, aby nie dopuścić do dalszego krzywdzenia i doprowadzić do poprawy zachowania sprawcy; istotna jest w takiej sytuacji również współpraca psychologa, pedagoga, osoby zaufania i wychowawców, a także współpraca danej placówki z organami ścigania i odpowiednim sądem, jeśli został popełniony czyn zabroniony według prawa państwowego.
Zasady interwencji w przypadku rażącego naruszenia przez nauczyciela/wychowawcę lub innego pracownika szkoły/przedszkola/internatu kodeksu zachowań:
Jeśli dziecko lub osoba dorosła, zatrudniona w danej placówce, zgłasza naruszanie przez innego pracownika zasad, ustalonych w kodeksie zachowań danej placówki, szczególnie w kontekście przekraczania granic intymności dzieci, ale również w każdej innej kwestii, ustalonej przez regulaminy i statuty, dyrektor ma obowiązek wyjaśnienia sprawy z danym pracownikiem, a w razie konieczności ustnego upomnienia go, że takie zachowania nie mogą mieć miejsca na terenie naszej placówki i jeśli będą się powtarzać, pracownik zostanie dyscyplinarnie zwolniony.
W przypadku wiadomości o rażącym naruszaniu granic intymności dziecka przez inne dziecko, jak również w przypadku stosowania przemocy rówieśniczej przez jakieś dziecko, dyrektor (wspólnie z wychowawcą) podejmuje kroki w celu naprawienia danej sytuacji. We współpracy ze szkolnym pedagogiem, psychologiem i innymi wychowawcami oraz z rodziną dziecka szuka metod wsparcia i rozwiązania problemu. Jeśli dziecko nadal nagminnie stosuje przemoc rówieśniczą, otrzymuje nagany dyrektora, a jeśli takie nie skutkują, zostaje skreślone z listy uczniów.
POSTANOWIENIA KOŃCOWE
Każda placówka oświatowo-wychowawcza Zgromadzenia posiada własne wzory zgód i oświadczeń dla rodziców/wychowanków/pracowników oraz swoje wewnętrzne dokumenty. Każda osoba, zatrudniona w dziełach prowadzonych przez Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP jest zobowiązana do zapoznania się z tymi dokumentami, jak też z powyższym dokumentem o ochronie dzieci i młodzieży i z kodeksem zachowań obowiązującym w danej placówce, a także do pisemnego poświadczenia stosowania tych dokumentów w swojej pracy i poza nią. Dokument ten wchodzi w życie z dniem 1 kwietnia 2023 roku.
ANEKS
Przeczytaj dokument (klik)
OCHRONA DZIECI I MŁODZIEŻY W ZGROMADZENIU SIÓSTR NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY
ANEKS
Symptomy wykorzystania seksualnego dziecka
Symptomy wykorzystania seksualnego dziecka na poszczególnych etapach rozwojowych obejmują różne dziedziny jego rozwoju. Poniżej wymieniona jest lista objawów, na które trzeba zwrócić szczególną uwagę w przypadku danych etapów:
Wiek przedszkolny:
- zachowania seksualne nieadekwatne do wieku,
- nadmierne zainteresowanie seksem,
- obnażanie się,
- nieadekwatna do wieku wiedza na temat seksu,
- prowokowanie kontaktów o charakterze seksualnym,
- zabawa w odgrywanie aktów seksualnych,
- rysowanie postaci z organami płciowymi,
- powtarzanie słów związanych z seksem,
- molestowanie seksualne innych dzieci.
Wiek szkolny:
- zachowania seksualne nieadekwatne do wieku,
- rysunki o charakterze seksualnym,
- częste wypowiedzi na tematy seksualne,
- zaburzenia identyfikacji z płcią,
- obsceniczność zachowań,
- nadmierna troska o ciało,
- kompulsywna masturbacja.
Okres dorastania:
- zachowania uwodzące,
- molestowanie seksualne rówieśników lub rodzeństwa,
- propozycje seksualne wobec dorosłych,
- podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych (przekraczanie granic i norm prawnych, zdrowotnych – np. przez aktywność seksualną pod wpływem środków psychoaktywnych, takich jak: leki, dopalacze, alkohol, narkotyki, itp.)
W kwestii rozwoju emocjonalnego wychowawcy, nauczyciele i inni pracownicy szkoły powinni zwrócić uwagę na:
Wiek przedszkolny:
- nagle pojawiające się zaburzenia poczucia bezpieczeństwa,
- „przywieranie” do opiekuna,
- okazywanie gwałtownego lęku przed niektórymi osobami,
- nagły regres do wcześniejszych zachowań,
- nagłe obniżenie nastroju,
- moczenie się,
- utrata apetytu,
- powtarzające się koszmary senne,
- negatywny obraz samego siebie (np. w wypowiedziach),
- nadmierna czujność,
- okrucieństwo wobec zwierząt.
Wiek szkolny:
- nagłe, niewytłumaczalne zmiany nastroju,
- stany depresyjne,
- myśli i próby samobójcze,
- niska samoocena,
- zachowania regresywne,
- nadmierna czujność,
- poczucie winy,
- zaburzenia empatii.
Okres dorastania:
- próby samobójcze,
- samookaleczenia,
- stany depresyjne,
- używki (przede wszystkim alkohol i narkotyki),
- zaburzenia jedzenia,
- koszmary senne,
- lęki i niepokój,
- wybuchy gniewu,
- zaburzenia obrazu siebie i obrazu własnej tożsamości.
W rozwoju społecznym dziecka symptomy wykorzystania seksualnego mogą obejmować:
Wiek przedszkolny:
- wycofywanie się ze wspólnych zabaw z rówieśnikami,
- niechęć do dzielenia się swoimi przeżyciami i doświadczeniami,
- agresja i wulgaryzmy seksualizujące komunikat.
Wiek szkolny:
- trudności w kontaktach z rówieśnikami,
- wagary, kradzieże i kłamstwa, a także wulgaryzmy seksualizujące komunikat,
- rezygnacja z hobby (np. zajęć sportowych),
- niechęć do rozbierania się na zajęciach wychowania fizycznego,
- przyjmowanie roli rodzica wobec młodszych dzieci,
- ucieczki z domu,
- angażowanie się w niebezpieczne sytuacje (ryzykowne zachowania seksualne i/lub użycie środków psychoaktywnych).
Okres dorastania:
- izolacja,
- nagła zmiana w relacjach,
- mówienie o przemocy,
- kradzieże,
- prostytucja,
- dążenie do panowania nad otoczeniem.
Zaburzenia w rozwoju poznawczym obejmują:
Wiek przedszkolny:
- regres poznawczy i zahamowanie ciekawości eksploracyjnej,
- stereotypowe zabawy,
- problemy w rozwoju mowy.
Wiek szkolny:
- stereotypowość w rozwiązywaniu zadań,
- trudności w rozwoju myślenia symbolicznego,
- słabe mechanizmy obronne,
- konieczność natychmiastowego nagradzania.
Okres dorastania:
- nagłe pogorszenie wyników nauki,
- trudności w myśleniu abstrakcyjnym,
- trudności w rozumieniu cudzych emocji,
- trudności w rozumieniu ról społecznych.
Dodatkowe symptomy wykorzystania seksualnego dziecka pojawiają się w sferze somatycznej:
Wiek przedszkolny:
- uszkodzenia w okolicach genitalnych lub analnych,
- upławy,
- dyskomfort w czasie siedzenia lub chodzenia,
- zaburzenia snu i łaknienia,
- moczenie nocne.
Wiek szkolny:
- zakażenia układu moczowego,
- przewlekłe dolegliwości (np. bóle brzucha, głowy i inne),
- zaparcia,
- odwodnienie,
- zaburzenia snu i łaknienia,
- moczenie nocne.
Okres dorastania:
- ciąża,
- choroby weneryczne,
- HIV, AIDS,
- zaburzenia snu i łaknienia,
- moczenie nocne.
Symptomy ostrzegawcze u potencjalnego dorosłego sprawcy
- Oprócz symptomów wykorzystania seksualnego u dziecka, nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy szkoły/przedszkola/internatu, itp. powinni również zwrócić uwagę na symptomy ostrzegawcze u potencjalnego dorosłego sprawcy wykorzystania seksualnego, który, niejednokrotnie nieświadomie, wysyła otoczeniu pewne „sygnały”. Do najważniejszych z nich należą:
- brak relacji z rówieśnikami, niewielu dorosłych przyjaciół,
- dziecinne zainteresowania lub zachowania,
- spędzanie nadmiernej ilości czasu z dziećmi,
- osobista historia przemocy lub zaburzeń seksualnych,
- wyjazdy wakacyjne i wycieczki z dziećmi,
- częste wizyty dzieci w mieszkaniu,
- hojne podarunki dla dzieci,
- naruszanie granic fizycznych z dziećmi (np. różnego rodzaju „wygłupy” czy mocowanie się),
- zainteresowanie zdjęciami dzieci,
- sekrety dzielone z dziećmi,
- nawiązywanie kontaktów przy pomocy mediów społecznościowych, komunikatorów, smsów, itp.
- pluszaki, gry dla dzieci i zabawki w mieszkaniu,
- rozmowy z małoletnimi na tematy seksualne,
- podawanie małoletnim alkoholu, narkotyków lub innych środków psychoaktywnych,
- widoczna skłonność do manipulacji w kontaktach z dziećmi i młodzieżą.
Czynniki ochronne i czynniki ryzyka
- Do podstawowych czynników ryzyka przemocy seksualnej wobec dzieci i młodzieży w placówkach oświatowo-wychowawczych należą:
- łatwy dostęp do dzieci i młodzieży,
- pozycja autorytetu nauczyciela / wychowawcy / pracownika szkoły/przedszkola/internatu, itp.,
- brak wiedzy i nieumiejętność dostrzegania symptomów wykorzystania oraz właściwego reagowania na nie,
- brak superwizji pracy nauczycieli/wychowawców/katechetów i innych osób zatrudnianych w szkole/przedszkolu/internacie, itp.,
- zły lub nieprzemyślany dobór kandydatów do pracy,
- problemy rodzinne/emocjonalne/społeczne dziecka (niska samoocena, trzymanie się „z boku” grupy, „odstawanie” od grupy, wyśmiewanie przez rówieśników, itp.).
- Z kolei do czynników ochronnych przed wykorzystaniem należą przede wszystkim:
- zwiększenie świadomości nauczycieli / opiekunów /wychowawców /pracowników szkoły/przedszkola/internatu, itp. oraz większe ryzyko wykrycia sprawców,
- czytelne dokumenty odnośnie ochrony dzieci i młodzieży, jasno określone normy postępowania w pracy z małoletnimi oraz szczegółowe wytyczne odnośnie postępowania w przypadku wykrycia krzywdy,
- bardziej przemyślany dobór kandydatów do pracy z dziećmi i młodzieżą,
- szkolenia dla kadr, rodziców oraz samych wychowanków, dotyczące zagrożeń przemocą seksualną i sposobów obrony przed nią.
- Zasady prowadzenia rozmowy z osobą zgłaszającą krzywdę:
- traktuj osobę zgłaszającą z empatią i bardzo poważnie – nie bagatelizuj zgłoszenia ani nie okazuj lekceważenia osobie zgłaszającej (dla dziecka, które doświadczyło traumy wykorzystania seksualnego, często „jedyną deską ratunku” jest usłyszenie prawdziwego komunikatu: „Ja ci wierzę.”),
- zachowaj spokój i staraj się nie okazywać przerażenia lub silnego wzburzenia, nie wyrażaj własnych opinii na temat sprawcy, nie komentuj tego, co mówi dana osoba, ale słuchaj aktywnie, utrzymując naturalny kontakt wzrokowy oraz wyrażając zrozumienie i wsparcie,
- nie okazuj wątpliwości co do wiarygodności osoby zgłaszającej lub jej wypowiedzi,
- ogranicz się do zadawania tylko koniecznych pytań, które pomogą ustalić fakty i okoliczności, niezbędne do zgłoszenia sprawy organom ścigania,
- zapewnij osobę zgłaszającą, że dobrze zrobiła, zgłaszając krzywdę i że zostanie zrobione wszystko, co możliwe, aby jej pomóc,
- jeśli bezpieczeństwo osoby skrzywdzonej jest zagrożone (np. jest bardzo duże prawdopodobieństwo, że sytuacja się powtórzy), działaj niezwłocznie (poinformuj – przez dyrektora placówki, niekrzywdzących rodziców dziecka i odpowiednie organy państwowe),
- wyjaśnij dziecku, że informacje o krzywdzie muszą zostać przekazane innym osobom (powiedz kto dokładnie musi się o sprawie dowiedzieć: niekrzywdzący rodzice dziecka, dyrektor placówki lub przełożony domu zakonnego, inne osoby zaufania, a w określonych przypadkach także organy ścigania),
- nigdy nie ujawniaj szczegółów rozmowy z dzieckiem osobom niezaangażowanym w pomoc, zwłaszcza osobie wskazanej jako sprawca przemocy,
- zapewnij dziecku bezpieczeństwo i jeśli widzisz taką konieczność, podkreśl wyraźnie, że nie ponosi ono żadnej winy za doznaną krzywdę,
- nie naciskaj na dziecko i nie zadawaj pytań zamkniętych, sugerujących odpowiedź (dziecko może powiedzieć „nie wiem” – ma do tego prawo, jeśli nie umie udzielić odpowiedzi na jakieś pytanie),
- zakończ rozmowę, gdy dziecko jest spokojne,
- natychmiast po zakończeniu rozmowy sporządź notatkę z jej przebiegu, starając się jak najwierniej odtworzyć konkretne słowa i wyrażenia, jakich użyło dziecko.